Edebiyat Bilimleri 7. Sayı Kış 2024

Şarkışlalı Halk Şairlerinin Şiirlerinde İdeoloji Ve Âşık Veysel’in “İnsanlık Davası”

Sait Sayar
Sai̇t Sayar, "Şarkışlalı Halk Şai̇rleri̇ni̇n Şi̇i̇rleri̇nde İdeoloji̇ Ve Âşık Veysel’i̇n “İnsanlık Davası”", Edebiyat Bilimleri 7. Sayı Kış 2024

PDF

Makale Özeti
Edebî ürünler, üreticilerinin ve üretildikleri bağlamların koşulları içinde vücut bulur. Bu koşulları oluşturan unsurlar arasında ideolojilerin önemli bir yeri vardır. Bu önemin bir sonucu olarak edebiyat ve ideoloji ilişkisini içeren birçok çalışma yapılarak konu çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Söz konusu çalışmalarda bir edebî eserde ideolojinin bulunup bulunmaması veya bulunacaksa hangi düzeylerde olması gerektiği gibi konularla ilgili değerlendirmelere de yer verilmiştir. Edebiyat- ideoloji ilişkisinin eserlerin ya doğrudan herhangi bir ideolojinin propagandası için araç olarak kullanıldığı ya da ideolojilerin eser içinde daha edebî ve estetik biçimlerde sindirilerek verildiği düşüncesi ağırlık kazanmıştır. Şarkışlalı halk şairlerinin ideolojik tutumlarının ortaya konulmasının amaçlandığı bu makaledeyse yedi halk şairinin şiirleri bu bakımdan incelenip Âşık Veysel’in “dava insanlık davası” söylemi ele alınmıştır. Çalışma, doküman ve söylem analizi yöntemleriyle gerçekleştirilmiştir.
Şarkışla’da bugüne kadar birçok halk şairi yetişmiştir. Çalışma; Âşık Veysel, Ali İzzet Özkan, Hüroğlu, Musa Merdanoğlu, Sefil Selimî, Şevki Esen ve Talibî Coşkun’un şiirleriyle sınırlandırılmıştır. Neticede bu şairlerin resmî ideoloji başta olmak üzere dönemlerinde yaygınlık gösteren ideolojilerden etkilendikleri anlaşılmıştır. Ayrıca, şairlerin devlet ve millet için zararlı olduklarına inandıkları düşüncelerle de mücadele etmeye çalıştıkları söylenebilir. Ulaşılan bir sonuç da bu şairlerin resmî ideolojiye sıkıca bağlı olmalarıdır. İncelenen şiirlerde 1960 ve 1980 yıllarında gerçekleşen askerî darbelerden sonra resmî ideoloji vurgusunun arttığı görülmüştür. Âşık Veysel’inse “dava insanlık davası” dizesiyle ideolojiler üstü bir söylem geliştirmiştir
Anahtar Kelimeler
halk şiiri, ideoloji, söylem, Şarkışla
Kaynakça
Aktaş, Ü. (2012). Edebiyat, ideoloji ve poetika. Okur Kitaplığı.
Altınkaş, E. (2011). Cumhuriyetin ilk yıllarında aydınlar kurucu ideolojinin seçkinleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi , s. 114-132.
Aykut, Ş. (1936). Kamalizm. Muallim Ahmet Halit Kitap Evi.
Başgöz, İ. (1979). Âşık Ali İzzet Özkan. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Bekki, S. (2016). 1980 sonrası aşık şiirinde siyasi söylemler. Journal of Turkish Language and Literature, S. 2 , s. 51-66.
Bora, T. (2018). Cereyanlar, Türkiye'de siyasi ideolojiler. İletişim.
Doğan, M. (2001). Büyük Türkçe sözlük. Vadi Yayınları.
Ergil, D. (1983). İdeoloji üzerine düşünceler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , s. 69-95.
Eyigün, S. (2007). Modern ve geleneksel romanın temel farkları ve politik güdümlü roman içindeki yeni konumu, Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 16. S. 2, s. 261-268.
İnan, S. (2004). Atatürkçülük (Kemalizm) ve ideoloji. Liberal Düşünce , s. 109-115.
Kaya, D. (1996). Sefil Selimî-Çoban'ın can pınarı. Dilek Matbaası.
Kaya, D. (2009a). Sivas halk şairleri C 5. Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Kaya, D. (2009b). Sivas halk şairleri C 1. Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Kaya, D. (2009c). Sivas halk şairleri C 5. Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Kaya, U. (2001). Şiirleri ve türküleriyle Âşık Sefil Selimî. Anasam Yayınları.
Mardin, Ş. (2018). Din ve ideoloji. İletişim.
Mardin, Ş. (2017). İdeoloji. İletişim Yayınları.
Mclellan, D. (2012). İdeoloji (Çev.Barış Yıldırım). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ocak, A. Y. (1989). Alevi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 2 , s. 368-369). Türkiye Diyanet Vakfı.
Özdemir, A. (2003). Âşık Sefil Selimî-irfan okulu. Şarkışla ve Çevresi Kültür Sanat ve Sosyal Dayanışma Derneği Yayınları.
Özdemir, A. (2010a). İki Kapılı Handa Âşık Veysel. İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
Özdemir, A. (2010b). Pir Sultan Abdal. Sivas Platformu.
Sancar, S. (2014). İdeolojinin serüveni. İmge Kitabevi.
Tembel, A. (2007). Âşık Hüroğlu. Şarkışla.
Tuncalı, A. İ. (2000). Emlek Alevi aşıkları. Kızılırmak Yayınları.
Üzüm, İ. (2002). Kızılbaş. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde ( C. 25, s. 546-557). Türkiye Diyanet Vakfı.
Yıldız, F. U. Ve Günay, V. D. (2011). Yazınsal söylemin ideolojik boyutu. Synergies Turquie, S. 4, s. 153-167.

Edebiyat Bilimleri Dergisi

Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ), Kesit Yayınları tarafından yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ), uluslararası yayın standartlarına uygun ve nitelikli makaleler, derlemeler, tenkitler ve kitap tanıtımları yayınlayarak bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ) dil, edebiyat, dil bilimi, halk bilimi, kültürel çalışmalar, çeviri bilimi, Türkçe ve edebiyat eğitimi, Doğu ve Batı filolojileri vs. alanlarda yapılmış bilimsel çalışmaları yayınlar.

İletişim Bilgileri

Adres

Hobyar Mah Ankara Cad no 15 /1 FATİH İSTANBUL

Kesit Yayınları

0212 511 68 28 - 0212 512 56 33

Bilgilendirme için

CopyRight 2022 www.edebiyatbilim.com Sitenin bütün hakları saklıdır.