Edebiyat Bilimleri 6. Sayı, Yaz 2024

ASAF HÂLET’İN EŞREFOĞLU RÛMÎ BİYOGRAFİSİ HAKKINDA BAZI DİKKATLER

Dilber Tahiroğlu
Di̇lber Tahi̇roğlu, "Asaf Halet’i̇n Eşrefoğlu Rûmî Bi̇yografi̇si̇ Hakkında Bazı Di̇kkatler", Edebiyat Bilimleri 6. Sayı, Yaz 2024

PDF

Makale Özeti
Bursa şehrinin yetiştirdiği şair ve yazarlardan biri de Yunus Emre'nin takipçilerinden olup Hacı Bayram Veli’nin damadı ve Kadirî tarikatının Eşrefiyye kolunun kurucusu İznikli Eşrefoğlu Rûmi (ö. 874/1469-70 [?])’dir. Gazellerinde sevgi, dostluk, hoşgörü, samimiyet gibi konuları işlemesi ve yetinmeyi yaşam biçimi haline getirmesi itibarıyla üstatları gibi takipçileri bulunan Eşrefoğlu Rûmî gerek klasik gerekse modern edebiyattan önemli isimlerin gazel ve şiirlerine etki etmiştir. Hakkında pek çok bilimsel çalışma da yapılan Eşrefoğlu Rûmî ile ilgili yapılan çalışmalardan biri de Asaf Halet Çelebi (29 Aralık 1907- 15 Ekim 1958)'ye aittir. Seçkin bir çevrede tasavvufa meylederek eski şiir ve musiki zevki edinen Asaf Halet Çelebi, her ne kadar çağdaşları tarafından anlaşılmak istenmeyip yazdıklarıyla karikatüristlere malzeme haline geldiyse de zaman içerisinde mistik bir duyuşla yazdığı şiirleri Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde hak ettiği yeri alır. Çünkü Çelebi, bu duyuşta divan ve tasavvuf edebiyatının yanında, modern şiirin evrensel sembol ve motiflerine de yer vererek geleneksel ve modern duyuş arasında aktarıcı vazifesi üstlenmiştir.
Şiirlerindeki bu tutum Asaf Halet Çelebi’yi şiire bağlı mistisizmin temsilcilerinden biri yaptığı gibi Mevlana ve Eşrefoğlu Rûmî gibi tasavvuf büyükleri hakkında yaptığı çalışmalarla da mistik yönünün hangi kaynaklardan beslendiğini onu eleştiren çağdaşlarına kanıtlar. Tekke ve tarikat kültürü, Mevlevî adap ve erkanına ilgi duyan Asaf Halet Çelebi, özellikle Mevlevîlikle ilgili yazılarında bu yönünden söz ederken babası vasıtasıyla henüz küçük bir çocukken tanıştığı Ahmet Remzi Dede'den aldığı bilgilerden söz ederek ondan da yararlandığını belirtir. Zaman içinde Çelebi, Mevlevîlik dışında Kadirîlik’in kollarından biri olan Eşrefiyye'ye de ilgi duyar. Bu merakla hakkında araştırma yapmak için Bursa'ya giden Asaf Halet Çelebi, gerek tanıştığı Numaniye Dergahı’nın son şeyhi Safiyyüddin Efendi'nin verdiği genişçe bilgiler gerekse Bursa Umumi Kütüphanesi'ndeki araştırmaları sonucunda Eşrefoğlu Divanı adlı çalışmayı 1944 yılında yayımlar. Çelebi'nin Eşrefoğlu Divanı’nın girişine yazdığı elli altı sayfalık inceleme, Türk kültürü ve tasavvuf tarihi hakkında da son derece önemli bilgiler içerir.
Kısaca Eşrefoğlu Rûmi’nin Asaf Halet Çelebi’nin dünya görüşü ve sanatçı kişiliğine etkilerinin sebepleri bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Eşrefoğlu Rûmi, modern Türk şiiri, Asaf Halet Çelebi.
Kaynakça
Ayvazoğlu, B. (2018). He'nin iki gözü iki çeşme. İstanbul.
Buğra, A. (1959). “Çelebi bir dostun ardından”. Türk Sanatı. C.4., S. 68., s. 10-11.
Çelebi, A. H. (1944). Eşrefoğlu divanı. İstanbul.
Çelebi, A. H. (2015). Asaf Halet Çelebi bütün şiirleri. İstanbul.
Doğan, M. C. (2018). Modern Türk şiiri -olgular, eğilimler, akımlar-. İstanbul.
Enginün, İ. (2010). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. İstanbul
“Eşrefoğlu Rûmî” (1995). TDV İslam Ansiklopedisi. C. 11. s. 480-485. İstanbul
Kaplan, M. (2016). Şiir tahlilleri 2 -Cumhuriyet devri Türk şiiri-. İstanbul.
Kırımlı, B. (1995). Asaf Halet Çelebi (hayatı, eserleri, sanatı ve fikirleri). [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
Köprülü, F. (1976). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. Ankara.
Miyasoğlu, M. (1993). Asaf Halet Çelebi. Ankara.
Özkan, A. (2013). Eşrefoğlu Rûmî, hayatı, tasavvufî görüşleri ve eşrefiyye tarikatı. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi. 2013.

Edebiyat Bilimleri Dergisi

Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ), Kesit Yayınları tarafından yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ), uluslararası yayın standartlarına uygun ve nitelikli makaleler, derlemeler, tenkitler ve kitap tanıtımları yayınlayarak bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Edebiyat Bilimleri Dergisi (EDEBİ) dil, edebiyat, dil bilimi, halk bilimi, kültürel çalışmalar, çeviri bilimi, Türkçe ve edebiyat eğitimi, Doğu ve Batı filolojileri vs. alanlarda yapılmış bilimsel çalışmaları yayınlar.

İletişim Bilgileri

Adres

Hobyar Mah Ankara Cad no 15 /1 FATİH İSTANBUL

Kesit Yayınları

0212 511 68 28 - 0212 512 56 33

Bilgilendirme için

CopyRight 2022 www.edebiyatbilim.com Sitenin bütün hakları saklıdır.