Türkçe, günümüzde farklı coğrafyalarda konuşulan ve yabancı dil olarak en çok öğrenilen diller arasındadır. Balkan coğrafyasında ise Türkçe, bir varlık meselesi olarak görülmektedir. Türk soylu konuşurlar, Balkan topraklarında varlıklarını, gelenek ve göreneklerini sürdürebilmek için Türkçe konuşmaya, yazmaya ve eğitim dilinin Türkçe olmasına özen göstermektedirler. Kosovalı bir şair olan Zeynel Beksaç, yaşadığı coğrafyada maddî ve manevî değerlere sahip çıkmış ve şiirlerini bu toplumsal bilinçle kaleme almıştır. Beksaç’ın şiirlerinde toplumsal duyarlılık ve diğer diller arasındaki Türkçenin varlık mücadelesi görülmektedir. Çalışmada Balkanlarda yaşayan Türkçeye ve Türklük algısına, Zeynel Beksaç’ın gözünden çocuk şiirleriyle bakmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Zeynel Beksaç’ın 1970 ile 2014 yılları arasında kaleme aldığı toplu çocuk şiirlerini içeren “Rüyalarım Çiçek Açtı” isimli kitabı ve kitaplara girmeyen çocuk şiirleri incelenmiştir.
Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi kullanılmıştır. Beksaç’ın çocuklar için yazdığı şiirleri çocuk edebiyatının üç boyutluluk (çocuk bakışı, çocuğa görelik ve çocuk gerçekliği) esasına ve temel ögelerine göre değerlendirilmiştir. Şiirler iletilerine göre gruplandırılmış ve belirlenen temalar altında toplanmıştır. Bu temalar yapı /içerik, Türkçe söz varlığı, deyim ve atasözleri, iletiler, çocuk sevgisi, Türkçenin önemi, esaret, zenginlik, ait olma hissi, umut etme, bayrak vurgusu, bilginin önemi, çocukluğa özlem, kötü olaylardan koruma, hayvan sevgisi, özgürlük gibi kavramlara ayrılarak incelenmiştir. Çalışmada, Beksaç’ın çocuk şiirlerinde Balkanlarda yaşayan çocukların duygu ve düşünceleri, oyunları, günlük rutinleri, çok dilli ortamın getirdiği hoşgörü hissi, Türkçe ve vatan özlemi açıkça görülmektedir. Şiirlerde Türk kültürüne ait unsurlar yoğun olarak kullanılmıştır. Türkçenin yaşaması için verilen çaba gözler önüne serilmektedir. Türkçe sadece bir dil olarak değil kültürel bir miras ve varlık meselesi olarak görülmektedir. Bunun yanı sıra çok dilli ve çok kültürlü ortamda yetişen Balkanlardaki çocuklar için hoşgörülü ve saygılı bir şekilde yaşama vurgusunun yapıldığı görülmektedir.
Aslan, B. (2019). Türkçenin nöbetini tutmak: Zeynel Beksaç ve şiiri. Kesit Yayınları.
Beksaç, Z. (2014) Rüyalarım çiçek açtı, https://www.23nisan-ktmb.org/pdf/Ruyalarim_Cicek_Acti.pdf. [Erişim tarihi: 05.09.2023].
Beksaç, Z. (2014). Rüyalarım çiçek açtı (Toplu şiirler), Türkçem Yayınları.
Beksaç, Z. (2014). Balkanlarda Türk çocuk edebiyatı, Türk Dili Dergisi, CVII(756), 750-780.
Çelik, M. ve Gürel, Z. (2017). Makedonya’da çocukların Türkçe sevinci “Bahçe” çocuk dergisi, Uluslararası Türk Kültür Sempozyumu.
Dilidüzgün, S. (1996). Çağdaş çocuk yazını, Yapı Kredi Yayınları.
İsen, M.ve Kireççi A.E. (2008). Balkanlar'da Türk çocuk şiiri, Varlık Yayınları.
Oğuzkan, A. F. (1979). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı, Kadıoğlu Matbaası.
Öztürk, A. (2021). Zeynel Beksaç’ın şiirlerinde dil, yapı, anlatım tekniği ve muhteva özellikleri. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 3(2), 155-220.
Sağlam, Feyyaz (1990). Batı Trakya Türkleri çocuk edebiyatı. BTTDD Yayınları.
Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306.
Samsakçı, M. (2018). “Prizrenli bir şair” Zeynel Beksaç ve şiiri. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 4, 33-46.
Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış- Çocuk edebiyatı nedir ne değildir? Kök Yayıncılık.
Şirin, M. R. (2012). Çocuk ve ilk gençlik edebiyatı ders notları. Marmara Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bölümü (2008-2012).
TDK (2011). Türkçe sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Trakyanet, (2022).https://trakyanet.com/rumeli/makale/trakya-halklari/1454-balkan turkleri.html [Erişim tarihi: 11.09.2023].
Türk Dili Dergisi. Çocuk ve ilk gençlik edebiyatı özel sayısı, (Haz. M. R. Şirin) Aralık 2014, Sayı 756.
Yavuz, Y. (2020). Kitap Tanıtımı: Türkçenin nöbetini tutmak: Zeynel Beksaç ve şiiri. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 2(2), 119-124.
